गेल्या दोन वर्षात कोरोना संसर्गामुळे लोक आरोग्याबाबत खूप जागरूक झाले आहेत. याचा परिणाम म्हणून, लोकांना आता समजू लागले आहे की रोग आणि संबंधित समस्यांचा सामना करण्यासाठी संतुलित जीवनशैली आणि आहार खूप आवश्यक आहे. एवढेच नाही तर सर्दी किंवा फ्लूसारख्या आजारांना लोक हलक्याने घेत नाहीत. विशेष म्हणजे या गोष्टी कोरोना महामारीचे लक्षण म्हणूनही विशेष अधोरेखित करण्यात आल्या आहेत.
रोग प्रतिकारशक्ती
या संदर्भात काही मूलभूत गोष्टी समजून घेण्यासारख्या आहेत. जोपर्यंत कोरोना संसर्गाचा संबंध आहे, तो देखील एक प्रकारचा फ्लू आहे, ज्याची लक्षणे सामान्यतः सर्दीसारखी दिसतात, जसे की कफ, घशात सूज, डोकेदुखी, खूप ताप आणि श्वास लागणे. सर्व फ्लू प्रमाणे, ज्यांची प्रतिकारशक्ती कमकुवत आहे अशा लोकांवर देखील याचा परिणाम होतो. म्हणूनच आपली प्रतिकारशक्ती मजबूत ठेवणे सर्वात महत्त्वाचे आहे.आजकाल रोगप्रतिकारक शक्तीची खूप चर्चा होते आहे. यासाठी अनेक प्रकारची पेये व पावडर औषधांच्या दुकानात विकली जात आहेत. सर्वप्रथम, असे कोणतेही जादूचे सूत्र नाही जे शरीराची प्रतिकारशक्ती रातोरात सुधारू शकेल. होय, नियमितपणे काही नैसर्गिक उपाय करून पाहिल्यास, आपण निश्चितपणे काही दिवसात आपली प्रतिकारशक्ती वाढवू शकतो आणि अशा प्रकारे केवळ कोरोना संसर्गापासूनच नाही तर अशा इतर अनेक आजारांपासूनही आपला बचाव करू शकतो.
झोपणं-जागणं
संतुलित नियमित जीवनशैलीची प्रतिकारशक्ती वाढवण्यात विशेष भूमिका असते. यामध्ये सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे सकाळी लवकर उठणे. लवकर उठणे म्हणजे उन्हाळ्यात सकाळी 5 ते 6 आणि हिवाळ्यात 6 ते 7 च्या दरम्यान अंथरुण सोडणे. पण लवकर उठण्याचा अर्थ असा नाही की तुम्हाला अर्धवट झोप घ्यावी लागेल. दररोज किमान सात तास आणि जास्तीत जास्त आठ तासांची झोप आवश्यक आहे. झोपेच्या कमतरतेमुळे शरीरात कॅट्रिसोल नावाच्या हार्मोनची पातळी वाढते. हा हार्मोन केवळ तणाव वाढवत नाही, तर शरीराची प्रतिकारशक्तीही कमकुवत करतो.
आरोग्यादायी कोवळं ऊन
फक्त लवकर उठून चालणार नाहीत तर नियमित चालणे आणि व्यायाम किंवा योगासने करणे देखील तितकेच महत्वाचे आहे. हलक्या हातांनी शरीराला मसाज केला तरी अजून चांगलं होईल. मॉर्निंग वॉक, मसाज आणि व्यायाम/योगामुळे शरीरात एन्झाईम्स आणि हार्मोन्स तयार होतात जे आपली प्रतिकारशक्ती वाढवून कोरोना सारख्या फ्लूपासून संरक्षण करण्यास मदत करतात. सकाळी चालण्याची आणि व्यायामाची वेळ अशी असावी की सकाळी 20 ते 30 मिनिटे तुमच्या शरीराला सूर्यप्रकाश मिळेल. सकाळचा सूर्यप्रकाश रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यास मदत करतो हे अनेक संशोधनातून सिद्ध झाले आहे. कोवळ्या उन्हातून डी जीवनसत्त्व मिळते.
खाण्या-पिण्याची काळजी
प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी चयापचय महत्त्वाचं आहे. आपले चयापचय जितके चांगले असेल तितकी आपली प्रतिकारशक्ती चांगली राहील. चयापचय वाढवण्यासाठी फक्त सकाळचा नाश्ताच आवश्यक नाही तर चार-चार तासांच्या अंतराने काहीतरी पौष्टिक पदार्थ खाणेही आवश्यक आहे. तुमच्या दैनंदिन आहारात दही किंवा ताक अथवा दूध-पनीर यांसारख्या गोष्टींचा समावेश नक्की करावा ,ज्यांचे 'चांगले बॅक्टेरिया' तुम्हाला आजारी पडण्यापासून वाचवतील. लसूण, अश्वगंधा आणि आले यामध्येही रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्याची क्षमता असते.
तुमच्या रोजच्या आहारात काही लिंबूवर्गीय फळांचा समावेश करा. हे लिंबूपासून संत्र्यापर्यंत, हंगामी काहीही असू शकते. जर ते ते खाऊ शकत नसतील, तर दररोज किमान एक गुसबेरी खाणे पुरेसे असेल. लिंबूवर्गीय फळे व्हिटॅमिन सीचे चांगले स्त्रोत आहेत, जे फ्री रेडिकल्सचा प्रभाव कमी करून रोग प्रतिकारशक्ती वाढवतात.प्रतिकारशक्ती वाढवण्याचा सर्वात सोपा मार्ग म्हणजे भरपूर पाणी पिणे (मूत्रपिंडाच्या रुग्णांनी हे करू नये). तुम्ही जितके जास्त पाणी प्याल तितके जास्त विष शरीरातून बाहेर पडेल आणि तुम्ही संसर्गापासून मुक्त व्हाल. दिवसातून एक किंवा दोनदा मध किंवा तुळशीचे पाणी पिण्याची सवय लावल्यास ते चांगले होईल.
(हा लेख फक्त सामान्य माहिती आणि जागरुकतेसाठी आहे. उपचारासाठी किंवा आरोग्याशी संबंधित सल्ल्यासाठी तज्ञांची मदत घ्या.)
-मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत जि. सांगली
