(लघुकथा) ही मेहरबानी का?

बसमध्ये खूप गर्दी होती. पाय ठेवायलादेखील जागा नव्हती. या बसमध्ये पाच कॉलेजकुमारांचं एक टोळकं होतं. त्यातले तिघे युवक सीटवर बसले होते. उरलेले दोघे जवळच उभे होते. त्यांच्या गप्पा रंगल्या होत्या. गप्पात त्यांना आजूबाजूचा विसर पडला होता. थोड्या वेळाने गर्दीतून वाट काढत-काढत एक, हडकुळी खेडवळ बाई त्यांच्या सीटजवळ आली. तिच्या कमरेला एक तान्हुल मुल होतं. त्याला सावरत-सावरत स्वतःला सांभाळत ती तिथे कशी तरी उभी राहिली. ती बाई गरीब घरची दिसत होती.

मी त्या कॉलेजकुमारांच्या शेजारच्या सीटवर बसलो होतो, माझ्या अंगात कणकण होती. मी त्या तरुणांना म्हणालो, 'गड्यांनो, त्या बाईंना थोडीशी जागा द्या. त्या किती अवघडल्यात पाहा. त्यातला एक माझ्यावर भडकून म्हणाला, 'ए ऽऽ तुला जर इतका पुळका आला असेल तर तू का नाही उठून उभा राहात? दुसऱ्याला कशाला ताप देतोस?'

बाकीचे हसले. आणि ते पुन्हा आपल्या गप्पात रंगले.

माझ्या अंगात ताप मुरला होता, उभ्या राहण्याच्या परिस्थितीत मी नव्हतो. पण तरीही मी माझ्या शेजाऱ्याला थोडे पुढे सरकायला सांगितले आणि कशी तरी तिला बसायला थोडी जागा करून दिली. तीही कशी तरी अवघडून बसली.

बस पुढे जात होती. लोक चढत होते, उतरत होते. मी त्या तरुणांविषयी विचार करत होतो,' ही कसली आजची युवापिढी? कुठे गेली लोकांमधली माणुसकी? एका विवश, असमर्थ महिलेसाठी थोडासुद्धा त्रास सोसला जाऊ शकत नाही. उद्या यांच्या आई-बहिणींवरही असाच प्रसंग गुदरला तर... पण केवळ माझ्या विचार करण्याने कुठे काय साधणार होतं?

पुढच्या थांब्यावर एक सुंदर तरुणी. बसमध्ये चढली. तिचा जिन पँट आणि टी-शर्ट असा पेहराव होता. ती त्या तरुणांजवळ जाऊन उभी राहिली. त्यातला एक तरुण पटकन उठला  आणि त्या तरुणीला मोठ्या अदबीने म्हणाला, 'मॅडम, इथे बसा.

'थँक्स्' म्हणून ती तरुणी बसली सुद्धा!

मला मोठं आश्चर्य वाटलं. मगाशी माझ्यावर ओरडणारा मुलगा आता चक्क उभा होता. माझ्या मनात विचार आला, 'ही मेहेरबानी का?'-मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत