अज्ञात ग्रहाचे रहस्यमय जग सापडेल का?

अनेक दशकांपासून जगभरातील शास्त्रज्ञ याएका  प्रश्नाचे उत्तर शोधण्याचा प्रयत्न करत आहेत की, या विश्वात आपल्यापेक्षा अधिक बुद्धिमान अशी कोणती शक्ती अस्तित्वात आहे का?अलीकडेच, मेक्सिकोमध्ये संसदीय सुनावणीदरम्यान सादर केलेल्या 'मानवेतर प्राण्यांचे' दोन मृतदेह सोशल मीडियावर प्रसारित झाल्यामुळे हा मुद्दा पुन्हा चर्चेत आला आहे. ही पहिलीच वेळ आहे की पृथ्वीबाहेरील जीवनाच्या शक्यतेचा अधिकृतपणे मेक्सिकोच्या संसदेत एलियन शक्तीचा कथित पुराव्यासह उल्लेख केला गेला.या राखाडी-तपकिरी ममीफाइड बॉडीच्या चेहऱ्याची वैशिष्ट्ये मानवांसारखीच आहेत. या कथित पुराव्यांमुळे अवकाशातील जीवसृष्टीच्या या शोधाला काही महत्त्व आहे का, या प्रश्नाबाबत जगभर एक नवी चर्चा सुरू झाली आहे.

मेक्सिकन संसदेत 'एलियन्स'चे अस्तित्व दर्शविणारे ममी केलेले मृतदेह अठराशे वर्षे जुने आहेत, जे जेमी मॅसन नावाच्या एका वादग्रस्त मेक्सिकन पत्रकार आणि संशोधकाने 2017 मध्ये सहा वर्षांपूर्वी पेरूच्या कुझको येथे शोधल्याचा दावा केला होता. जरी मॅसनने मेक्सिकन संसदेत सांगितले की हे बाह्य प्राण्यांचे मृतदेह आहेत की नाही हे माहित नाही, परंतु असे दिसते की ते मानव नाहीत. मेक्सिकोच्या नॅशनल ऑटोनॉमस युनिव्हर्सिटीने केलेल्या रेडिओ कार्बन डेटिंगच्या विश्लेषणातून या मृतदेहांचे वय अठराशे वर्षे असल्याचे समोर आले आहे. युनिव्हर्सिटीच्या इन्स्टिट्यूट ऑफ फिजिक्सने एक विधान जारी करून पुष्टी केली की त्यांनी वय निर्धारित करण्यासाठी चाचण्या घेतल्या, परंतु या जीवांचा उगम (उत्पत्ती) कोठून झाला हे तपासले नाही.कदाचित याच कारणामुळे अनेक शास्त्रज्ञ आणि संशोधकांनी मेक्सिकोमध्ये केलेले दावे पूर्णपणे नाकारले आहेत. 

असे अनेकवेळा घडले आहे, जेव्हा असा दावा करण्यात आला की एलियन किंवा त्यांची वाहने (तबकडी)  दिसली आणि त्यांच्या हालचाली रेकॉर्ड केल्या गेल्या. उदाहरणार्थ, एक दावा असा आहे की या वर्षी जुलै 2023 मध्ये, एका माजी गुप्तचर अधिकाऱ्याने अमेरिकी (यूएस) संसदीय समितीला सांगितले की विश्वात मानव एकटा नाही आणि अमेरिकन अधिकारी पुरावे लपवत आहेत. दुसरीकडे, अलीकडेच, अमेरिकन अंतराळ संस्था नासाने, अज्ञात उडणाऱ्या तबकड्यांच्या (यूएफओ) शेकडो घटनांच्या तपासणीवर आधारित छत्तीस पानांच्या अहवालात दावा केला आहे की यामागे एलियन्सचा हात असल्याचा कोणताही पुरावा सापडला नाही. पण नासाने असेही म्हटले आहे की आता ही एजन्सी आधुनिक तंत्रज्ञान आणि कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या मदतीने UAP म्हणजेच 'Unidentified Anomalous Phenomena' ची चौकशी करेल. यावरून आपल्या सौरमालेत प्रवेश करून या पृथ्वीवर पोहोचलेल्या गोष्टींमागे नेमके कोण आहे हे स्पष्ट होईल.जरी हा अहवाल एलियन्सच्या अस्तित्वावर कोणतीही निर्णायक टिप्पणी करत नाही आणि विश्वात इतरत्र जीवन आहे की नाही हा प्रश्न अनुत्तरीत ठेवत असला तरी पृथ्वीच्या वातावरणात कोणतेही संभाव्य अज्ञात एलियन तंत्रज्ञान (एलियन टेक्नोलाजी) काम करत नाही हेही अहवालात नाकारले जात नाही.

खरं तर परग्रह शक्ती आणि 'यूएफओ' बाबत कोणतेही ठोस परिणाम का मिळत नाहीत? असा प्रश्न अनेकांना पडला आहे. मात्र याचे समंजस उत्तर 2016 मध्ये 'अॅस्ट्रोबायोलॉजी' या संशोधन पत्रिकेत प्रसिद्ध झाले होते. यामध्ये अंतराळ संशोधक आदित्य चोप्रा आणि चार्ली लाइनवेव्हर यांनी असा निष्कर्ष काढला होता की पृथ्वीच्या पलीकडे इतर ग्रहांवर जीवनासाठी योग्य परिस्थिती नाही, त्यामुळे एलियन्स तर सोडाच पण त्यांच्यावर कोणत्याही प्रकारचे जीवन शक्य नाही, हे निकाल समोर आल्यानंतर अंतराळातील अशा शोधांना आता काही महत्त्व आहे का, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. गेल्या अनेक दशकांमध्ये एलियन्सचा शोध कुठल्याही निष्कर्षापर्यंत पोहचला नाही हे देखील खरे आहे, परंतु भौतिकशास्त्रज्ञ स्टीफन हॉकिंगसह अनेक तज्ञ या कल्पनेचे कट्टर समर्थक आहेत की विश्वात कुठेतरी एक शक्ती अस्तित्वात आहे किंवा ते मानवाहून अधिक बुद्धिमान आहेत. हे विश्व खूप विशाल असल्याने, त्याच्या अंतहीन कोपऱ्यांपर्यंतचा आपला प्रवेश खूप मर्यादित आहे आणि कदाचित एलियन्सने आपल्याला त्यांच्या बाजूने कोणताही संदेश पाठविला नाही जो ऐकू किंवा पाहिला जाऊ शकतो, त्यामुळे त्यांची उपस्थिती नोंदविली जाऊ शकत नाही. हे देखील शक्य आहे की पृथ्वीच्या पलीकडील जीवन वेगळ्या प्रकारचे असू शकते. किंवा एलियन्सचा शोध घेण्यासाठी आपण करत असलेले प्रयत्न अर्धवट आहेत किंवा त्याला तांत्रिक मर्यादा आहेत.  कदाचित त्यामुळेच आपण कोणत्याही परग्रही शक्तीशी संपर्क प्रस्थापित करू शकलो नाही.

वास्तविक, हॉकिंग यांचा असा विश्वास होता की विश्वातील इतर ग्रहांवर नक्कीच जीव आहेत आणि लोकांनी त्यांच्यापासून दूर राहिले पाहिजे. नासाही हॉकिंग यांच्याच मार्गावर आहे.  त्यासाठी त्यांनी सर्वप्रथम 'SETI' (सर्च फॉर एक्स्ट्रा टेरेस्ट्रियल इंटेलिजन्स) सारखी मोठी मोहीम सुरू केली. त्यातून काहीही सापडले नाही तेव्हा 2015 मध्ये ‘नेक्सस’ (नेक्सस फॉर एक्सोप्लॅनेट सिस्टम सायन्स) नावाची मोहीम सुरू करण्यात आली. अमेरिकन लोकांना एलियन्सपासून सर्वात मोठा धोका वाटत असल्याचे बोलले जात आहे. त्यांना भीती वाटते की त्यांच्यापेक्षा अधिक सक्षम आणि सामर्थ्यवान लोक बाहेरून येऊन या पृथ्वीवर कब्जा करतील आणि पृथ्वीच्या संसाधनांवर त्यांचा हक्क सांगतील. त्यामुळे बाह्य शक्तींपासून स्वतःचे रक्षण करण्याच्या नावाखाली कोट्यवधी डॉलर्स खर्च करायला ते मागेपुढे पाहत नाहीत. 

'एलियन'च्या अस्तित्वावर विश्वास ठेवणाऱ्यांच्या दृष्टिकोनातून असे म्हणता येईल की या विश्वात असंख्य आकाशगंगा आहेत, त्यामुळे त्यांच्यात कुठेतरी जीवसृष्टी असावी असा विचार करणे सांख्यिकीय तर्कानुसार योग्य ठरू शकतो.पण गेल्या अनेक दशकांपासून जगभरातील शास्त्रज्ञांनी शोधलेल्या या प्रश्नाचे उत्तर म्हणजे माणूस विश्वात एकटाच आहे. हे उत्तर पूर्णसत्य न मानण्याचे एक कारण म्हणजे या कामात तांत्रिक मर्यादा होत्या. याआधी, जगाकडे शक्तिशाली दुर्बिणी किंवा अशी 'सिग्नल' पकडणारी साधने नव्हती, जी वेगवेगळ्या प्रकारच्या जीवसृष्टीच्या वतीने संवाद साधण्याचा प्रयत्न करू शकतील, अंतराळातून येणारा प्रत्येक सूक्ष्म आवाज रेकॉर्ड करू शकतील. दुसरा मोठा दोष म्हणजे इतर जग आपल्या पृथ्वीसारखेच असतील आणि तिथे फक्त मानवासारखे प्राणी, म्हणजे एलियन्सच राहतात या विश्वासाला चिकटून राहणे. 

परंतु आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने देखील आजपर्यंत सूर्यमालेतील दोन ग्रहांवर म्हणजे मंगळ आणि शुक्रावर जीवनाची कोणतीही चिन्हे आढळून आलेली नाहीत किंवा भविष्यातही त्यांच्यावर जीवसृष्टी असण्याची शक्यता नाही. सूर्यमालेतील इतर ग्रहांवर आणि त्यांच्या चंद्रांवरही अशाच समस्या उद्भवल्या आहेत. अंतराळात जिथं पर्यंत आपली दृष्टी गेली आहे, तिथंपर्यंत तरी जीवसृष्टीची शक्‍यता शक्य नसल्याचे दिसते. काही ठिकाणी अत्यंत उच्च किंवा अत्यंत कमी दाब आणि तापमान आणि काही ठिकाणी विषारी वायूंच्या उपस्थितीने मानवी किंवा जीवाणू आधारित जीवनाच्या शक्यता नष्ट केल्या आहेत. आजपर्यंतच्या तांत्रिक पायाभूत सुविधांना पृथ्वीच्या पलीकडे जीवनाचे कोणतेही चिन्ह सापडले नसल्यामुळे, शोध आणि संपर्काचे काम एलियन्सवर सोडून दिलेले बरे होईल, म्हणजे एलियन्सनच आपल्याला सांगतील की आम्ही आहोत. -मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत जि. सांगली