पन्नास वर्षांनी पुन्हा "गॉड फादर'

जर तुम्हाला चित्रपटांची आवड असेल तर असे होऊ शकत नाही की तुम्ही 1972 मध्ये प्रदर्शित झालेला हॉलिवूडचा सर्वोत्कृष्ट चित्रपट 'द गॉडफादर' पाहिला नसेल.  पन्नास वर्षांनंतर हा चित्रपट पुन्हा एकदा एका नव्या रंगात मर्यादित चित्रपटगृहांमध्ये प्रदर्शित झाला आहे.  या चित्रपटाच्या निर्मात्या पॅरामाउंट प्रॉडक्शनने हा चित्रपट पुन्हा प्रेक्षकांसमोर आणण्यासाठी खूप मेहनत घेतली आहे.  जवळपास एक हजार तासांच्या रंग करेक्शननंतर, चार हजार तास फिल्मी रीलमधील डाग घालवण्यात गेले,आणि मूळ रेकॉर्डिंग आहे तसे ठेवत, द गॉडफादर प्रेक्षकांसाठी प्रदर्शित करण्यास सज्ज झाला.  मोठ्या पडद्यावर हा चित्रपट पाहणे हा स्वतःच एक अद्भुत अनुभव आहे, विशेषत: या चित्रपटाचे किस्से ऐकत मोठ्या झालेल्या नवीन पिढीसाठी!

पन्नास वर्षांनंतरही जगभरातील चित्रपट निर्माते आणि प्रेक्षक ज्याला सलाम करतात, त्या 'गॉडफादर'मध्ये असे काय आहे?  इतकेच नाही तर अमेरिकन फिल्म इन्स्टिट्यूटने या चित्रपटाला 'वन ऑफ द बेस्ट अमेरिकन फिल्म्स एव्हर मेड' म्हणून घोषित केले आहे.  'मास्टर पीस' म्हटल्या जाणाऱ्या या चित्रपटाबद्दल न्यूयॉर्क टाइम्स लिहितो, 'सत्तरच्या दशकात या चित्रपटाने द ग्रेट अमेरिकन ड्रीमची व्याख्याच बदलून टाकली.' 'द गॉडफादर'मध्ये ज्या प्रकारे हिंसाचार, गोळीबार आणि खून यांचे उदात्तीकरण करण्यात आले, ते त्या काळातील तरुणांच्या विचारसरणीचे प्रतिबिंब होते.  त्याच सुमारास अमिताभ बच्चन यांची 'अँग्री यंग मॅन' ही प्रतिमा आपल्याकडे निर्माण होऊ लागली होती. 

साहजिकच हा चित्रपट म्हणजे त्याच्या उत्कृष्ट कथा, पटकथा, कलाकार, अभिनय आणि दिग्दर्शक यांचे वजनदार कॉकटेल आहे.  लेखक मारियो पुझो, दिग्दर्शक फ्रान्सिस फोर्ड कोपोला, अभिनेते मार्लन ब्रँडो आणि अल पचिनो या चित्रपटात सामील झाल्यानंतर त्यांचे नशीब पूर्णपणे बदलले.  हा चित्रपट बनण्यापूर्वी 'द गॉडफादर'ची कथा हॉलिवूडच्या चित्रपट वर्तुळात ऐकायला मिळत होती.  1967 मध्ये मारियो पुझोने माफिया नावाची कादंबरी लिहायला घेतली होती.  पहिली साठ पाने वाचल्यानंतर पॅरामाउंट फिल्म कंपनीने मारिओ पुझो यांच्याशी संपर्क साधून करार केला.गॉडफादर कादंबरी 1968 मध्ये प्रसिद्ध झाली आणि ती रातोरात बेस्ट सेलर झाली.  पहिल्या दोन वर्षांतच या पुस्तकाच्या सुमारे एक कोटी प्रती विकल्या गेल्या.  पॅरामाउंट कंपनीने त्याच्या पुढील वर्षी गॉडफादर हा चित्रपट बनवण्याची घोषणा केली.  आता ते इटालियन अमेरिकन दिग्दर्शकाच्या शोधात होते.  कोपोला हे कंपनीच्या पहिल्या पसंतीमध्ये नव्हते.  मुख्य पात्रांच्या निवडीतही अनेक गुंतागुंत होती.  विशेष म्हणजे, गैंगस्टर कुटुंबाचा प्रमुख व्हिटो कॉर्लिऑनची भूमिका करणारा अभिनेता मार्लन ब्रँडो हादेखील कंपनीच्या पहिल्या पसंतीमध्ये नव्हते.  त्याचप्रमाणे मायकलच्या भूमिकेसाठी अल पचिनोलाही अगोदर नाकारण्यात आले होते. बरं, हा चित्रपट 1972 मध्ये सिनेमागृहात आला तेव्हा पहिल्या दिवसापासून त्याला ब्लॉक बस्टर म्हटलं जाऊ लागलं.  त्या वर्षी हा चित्रपट सिनेमाच्या इतिहासात सर्वाधिक कमाई करणारा चित्रपट ठरला.  या चित्रपटाला त्या वर्षी सर्वोत्कृष्ट कथा, सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचे ऑस्कर मिळाले.

आता गॉडफादरच्या कथेकडे वळू या.  मारियो पुझो यांनी कादंबरी पूर्ण करताना नाव बदलून 'गॉडफादर फ्रॉम द माफिया' असे ठेवले.  ही कथा 1945 ते 1955 दरम्यान न्यूयॉर्कमधील एका माफिया डॉन कुटुंबाची आहे.  कुटुंबाचा प्रमुख विटो 'द गॉडफादर' म्हणून ओळखला जातो.  त्याचे स्वतःचे असे नियम आणि कायदे आहेत, तो स्वतःच्या पद्धतीने निर्णय घेतो.  पैशाच्या बदल्यात लोकांना संरक्षण देतो आणि खूनही करतो.  या कामात गॉडफादरसोबत त्याचा धाकटा मुलगा मायकल सोडला तर  कुटुंबातील इतर सगळे सदस्य असतात.  शिक्षित मायकेल त्याच्या वडिलांचा आदर करतो, परंतु या व्यवसायात त्याला पाठिंबा देऊ इच्छित नाही.  पण परिस्थिती अशी बनते की मोठा भाऊ आणि वडिलांच्या हत्येनंतर मायकेलला गॉडफादरच्या खुर्चीवर बसणं भाग पडतं.

1970 च्या दशकातील हा पहिला चित्रपट होता, ज्यानंतर 'माफिया' आणि 'डॉन' सारखे शब्द सिनेसृष्टीत आणि समाजातही प्रचलित झाले.  हा चित्रपट बॉक्स ऑफिसवर अनेक वर्षे हिट चालला.  आकडेवारीनुसार चित्रपटाने जगभरातून २६ कोटी पंच्याऐंशी लाख डॉलर्सची कमाई केली. नंतर त्याचे दोन सिक्वेल आले. पुढे या थीमचा किंवा कथानकाचा प्रभाव अनेक चित्रपटांवर राहिला. आजही अनेक देशांमध्ये या कथानकावर चित्रपट बनवले जात आहेत.-मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत जि. सांगली