( बालकथा) बक्षीस

फिरोजाबाद जनपदच्या राजाला सुंदर इमारती बांधण्याची खूप आवड होती. त्याच्या जनपदमध्ये आजूबाजूला मोठमोठ्या आणि भव्य इमारती दिसत होत्या. शिल्पकला ही त्या इमारतींची खासियत होती. राजाने कुशल कारागीरांना आपल्या जनपदमध्ये खास बोलावून घेतले होते, जेणेकरून ते सुंदर कोरीव काम असलेल्या इमारती बांधू शकतील. या कारागिरांमध्ये एक अतिशय अनुभवी कारागीरही होता, जो आता म्हातारा झाला होता. वर्षानुवर्षे जनपदची सेवा करताना त्याने अनेक उत्कृष्ट वास्तू व मंदिरे बांधली होती. राजा त्याला सर्वोत्तम कारागीर मानत असे. एके दिवशी तो कारागीर राजाला म्हणाला - 'महाराज, मी आयुष्यभर जनपदची सेवा केली, पण आता मी म्हातारा झालो आहे.  कृपया मला जनपदच्या सेवेतून मुक्त करा.'

राजा कारागिराला म्हणाला - 'शिल्पी श्रेष्ठ, तुम्हाला निवृत्ती घेण्याचा पूर्ण अधिकार आहे.  पण माझी एक इच्छा आहे की आधी तुम्ही माझ्यासाठी एक इमारत बांधा, जी सर्व इमारतींपेक्षा उत्तम असेल.'
कारागीर इमारतीच्या बांधकामात गुंतला, पण अनिच्छेने. त्याच्याकडून अपेक्षित असलेली उत्कृष्टता त्याने दाखवली नाही. बस! कशी तरी इमारत बांधून पूर्ण केली. एके दिवशी पुन्हा राजासमोर उभे राहून त्याने विनंती केली- “महाराज, तुमच्या इच्छेनुसार मी नवीन इमारतही बांधून पूर्ण केली आहे. आता मला जनपदच्या सेवेतून लवकर मुक्त करा.'
राजा म्हणाला - 'आजपासून तुम्ही जनपदच्या सेवेतून मुक्त झाला आहात. मला तुम्हाला विशेष बक्षीस द्यायचे आहे. म्हणूनच मी तुम्हाला ही भव्य इमारत बांधायला लावली आहे, जेणेकरून मी ती तुम्हाला बक्षीस म्हणून देऊ शकेन.'
कारागीरला आनंद झाला, पण मनापासून हा वाडा बांधला नाही आणि त्यात अनेक उणिवा राहिल्या. याचं त्याला खूप वाईट वाटत होतं. तो खिन्न मनाने परतला.- मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत जि. सांगली