मंगळ ग्रहावर मिळाले मशरूम?

गेल्या काही वर्षांपासून मंगळ ग्रह सतत चर्चेत राहिला आहे. या ग्रहावर  केवळ 'नासा'च जीवजंतूचा शोधत घेत नाही तर यासाठी चीन, भारत यासह अनेक देश या ग्रहावर उपग्रह मोहीम पाठवण्याच्या तयारीत आहेत.  'स्पेस एक्स' या अमेरिकन कंपनीचे प्रमुख एलोन मस्क यांनी तर यापुढे जाऊन  तेथे येत्या पाच वर्षांत मानवाला मंगळावर पाठवू इच्छित आहेत.  'नासा'चा क्युरिओसिटी रोव्हर मंगळाच्या पृष्ठभागाची छायाचित्रे सातत्याने पाठवत आहे.  त्या छायाचित्रांच्या आधारे, बरीच उत्साहवर्धक माहिती पुढे येत  आहे.

अलीकडेच अशी माहिती समोर आली आहे की मंगळाच्या मैदानावर मशरूम सापडली आहेत.  चायनीज ऍकॅडमी ऑफ सायन्सचे  मायक्रोबायोलॉजिस्ट जिनली व्ही, हार्वर्ड स्मिथसोनियनचे एस्ट्रोफिजिसिस्ट रुडॉल्फ क्ल्यूड आणि ग्रॅबियल जोसेफ यांनी म्हटले आहे की त्यांना या ग्रहावर मशरूम वाढीचा पुरावा मिळाला आहे.  नासाच्या क्युरियोसिटी रोव्हरने प्रसिद्ध केलेल्या छायाचित्रांचा अभ्यास केल्यानंतर त्यांनी हा दावा केला.

क्युरोसिटी रोव्हर एक असे उपकरण आहे, जे इतर ग्रहांच्या पृष्ठभागावर चालवून छायाचित्रे आणि नमुने गोळा केले जात आहेत आणि या माहितीच्या माध्यमातून अभ्यास केला जात आहे.  क्युरोसिटी रोव्हर 6 ऑगस्ट 2012 रोजी  मंगळ ग्रहाच्या पृष्ठभागावर पोहोचले होते आणि ते अजूनही तिथे सक्रिय आहे. हे रोव्हर 'नासा'ला सातत्याने छायाचित्रे आणि अभ्यास सामग्री उपलब्ध करुन देत आहे.

रोव्हरने नुकत्याच पाठवलेल्या छायाचित्रांमध्ये मंगळाच्या उत्तर व दक्षिण गोलार्धात काळ्या कोळ्या (कीटक) सारखे आकार दिसत आहेत.  नासाच्या मते, असे कार्बन डायऑक्साईड बर्फाच्या हिमद्रवामुळे झाले आहे.  परंतु या शास्त्रज्ञांच्या पथकाने सांगितले आहे की ती मशरूम, बुरशी, मॉस यांची कॉलनी आहे आणि यावरून असे दिसून येते की मंगळावर जीवन असण्याची पूर्ण शक्यता आहे.

वैज्ञानिकांनी दावा केला आहे की, मशरूम काही दिवसांच्या, आठवड्याच्या आणि महिन्याच्या अंतराने गायब होतात आणि पुन्हा दिसून येतात.  एप्रिल 2020 मध्ये आर्मस्ट्रॉन्ग आणि जोसेफ यांनी एक असेच अध्ययन जारी केले होते-त्यात दावा करण्यात आला होता की,  मंगळ ग्रहावर मशरूम आपोआप उगवते. मात्र, या तीन वैज्ञानिकांच्या दाव्यांमध्ये जगातील वैज्ञानिक समुदाय कमी रुची दाखवत आहेत. असे का घडत आहे? कारण या वैज्ञानिकांसोबत 'नासा'वरून एक वाद घडला होता. वास्तविक वर्ष 2014 मध्ये जोसेफने 'नासा'वर एक केस टाकली होती आणि एका प्रकरणात 'नासा'च्या दाव्याला चुकीचा करार दिला होता. ते एका जीवजंतूवर अभ्यास करत होते,  जो रोव्हरने पाठवलेल्या छायाचित्रांमध्ये दिसत होता.  परंतु, नंतर कळले की, तो कोणता जीवजंतू नाहीतर एक खडक आहे. त्यामुळेच मशरूमच्या दाव्याकडेही दुर्लक्ष केले जात आहे.

वास्तविक मंगळ ग्रह आणि पृथ्वी यांच्यात बरेच साम्य आढळून येत आहे. त्यामुळेच या ग्रहाबाबत निरीक्षकांना कुतूहल आहे. पृथ्वीच्या तुलनेने मंगळ ग्रहावर 38 टक्के गुरुत्वाकर्षण आहे. या ग्रहावर वर्षात 687 दिवस असतात. तसेच या ग्रहावर एक दिवस 24 तास आणि 40 मिनिटांचा असतो. मंगळावर कार्बन डायऑक्साईडची बहुलता आणि पाण्याची कमतरता यामुळे जीवनाच्या जैवप्रणाली शोधण्याचे मोठे आव्हान  आहे.या ग्रहावर कार्बन डायॉक्साईड आणि मिथेन गॅस मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहे. 

'नासा'ने क्यूरोसिटीच्या यशानंतर परसिवरेन्स नावाचे रोव्हरदेखील 2021 मध्ये मंगळ ग्रहावर पाठवले आहे.नासाने दावा केला आहे की,सन 2030 च्या आसपास ते मंगळ ग्रहावर मानवाला पाठवण्यात यशस्वी होतील. 'स्पेस एक्स'चे मालक एलन मास्क यांनी तर त्या पुढे जात म्हटले आहे की, 2026 साली आम्ही पाठवलेला माणूस  मंगळ ग्रहावर असेल. आतापर्यंत पर्सिवियरेन्सने तिथली जी छायाचित्रे पाठवली आहेत,त्यामुळे शास्त्रज्ञांमध्ये उत्साह आहे. पर्सिवियरेन्सबरोबरच एक छोटे हेलिकॉप्टरदेखील मंगळावर पाठवण्यात आले आहे आणि ते अनेकदा उड्डाण घेण्यात यशस्वी झाले आहे.

चायनिज एकेडमी ऑफ सायन्स मायक्रोबायोलॉजिस्ट जीनली व्ही, हार्वर्डवर्ड स्मिथसोनियनचे एस्ट्रोफिजिसिस्ट रुडोल्फ क्लीड आणि ग्रॅबियाल जोसेफ यांनी म्हटलंय की, त्यांना या ग्रहावर मशरूम आढळून आले आहे. त्यांनी हा मोठा दावा नासाच्या क्युरोसिटी रोव्हरद्वारे जारी केलेल्या छायाचित्रांच्या अभ्यासानंतर केला आहे.-मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत जि. सांगली