मोबाईलचा वापर व दुरुपयोग

आज मोबाईल आपला अविभाज्य घटक बनला आहे. अन्न, वस्त्र, निवारा याबरोबरच मोबाईलसुद्धा मूलभूत गरज बनला आहे. त्याने आपल्या कित्येक गोष्टी सोप्या केल्या आहेत. त्यामुळे आणखी काही वर्षात मोबाईलशिवाय जगणं प्रत्येकालाच अशक्य होणार आहे. आजची परिस्थिती पाहा, एकवेळ जेवायला नसले तरी चालते, पण मोबाईलमध्ये रिचार्ज टाकण्यासाठी लोकांकडे पैसा आहे. अगदी हमालापासून ते भाजीवाल्या बाईकडेही मोबाईल दिसतो आहे. फक्त ग्रामीण भागातल्या भिकार्‍यांकडे तेवढा मोबाईल नाही, नाही तर पुण्या-मुंबईसारख्या भिकार्‍यांकडे, त्यांच्या नेत्यांकडे, त्यांची एजंटगिरी करण्यांकडे मोबाईल आहे. इतका हा मोबाईल माणसाशी फेव्हिकॉलसारखा चिकटला आहे.

     मोबाईल, रिचार्जसाठी पोटच्या पोराला विकल्याची बातमी आपण वाचली आहे. या मोबाईलसाठी घरातली बारकी पोरंही हट्ट धरून बसताहेत, त्याच्यासाठी ’लंगर’ करताहेत, अशाही बातम्या वाचायल्या मिळाल्या आहेत. या मोबाईल फोनचा वापर मुली पळून जाण्यासाठी करताहेत, त्यामुळे त्यांच्या हातात मोबाईल देऊ नका, असा फतवाही काही फतवेबाजांनी काढला आहे. म्हणजे या छोटाशा मोबाईलने माणसाच्या आंतर्बाह्य क्रिया अगदी ढवळून काढल्या आहेत. इतका हा माणसाच्या जवळ आला आहे. एखाद्या नातेवाईकापेक्षा, मित्रापेक्षाही याचे स्थान आज निकटचे बनले आहे. घरात बसून टीव्हीचा रिचार्ज मारता येते, लाईट बिल भरता येते, फोन बील भरता येते.इतकेच काय तर आपण आता दुसर्‍यालाही पैसे मोबाईलमधून पाठवू शकतो.ऑनलाईन शॉपिंग तर आता नित्याचीच झाली आहे.बाजारात जाऊन वस्तू पाहा, निवडा हा त्रासदायक प्रकार थांबला आहे.

     केवळ संवादासाठी माणसाजवळ आलेला मोबाईल, आता त्याची सगळी कामे बसल्या जागी करू लागला आहे. एक मिनिटही माणूस त्याच्याशिवाय राहू शकत नाही, अशी परिस्थिती आहे. पण आता मोबाईलला आणि त्याच्या वेड्यांना वेडे ठरविणार्‍यांनाही त्याच्याशिवाय गत्यंतर राहणार नाही, अशी परिस्थिती निर्माण होत चालली आहे. त्यामुळे त्याच्या नावाने कुणी ’नाके मुरडत’ असेल तर त्यांनी त्याचे अस्तित्व स्वीकारायला हवे.

     सरकारी क्षेत्रात काही योजनांमध्ये मोबाईलचा वापर आधीच सुरू झाला आहे. हवामान अंदाज, बाजारभाव, गॅस मागणी, सातबारा, बँक अपडेट अशा किती तरी गोष्टी मोबाईलद्वारा साध्य करणे सोपे झाले आहे. आता आणखी तीस योजना किंवा सरकारी सेवा मोबाईलवर उपलब्ध होणार आहेत. सूचना व प्रसारण मंत्रालय विभाग सध्या त्याच खटपटीला लागलं आहे. कोर्टात अपिल करायचं असेल,रेशन कार्ड बनवायचं असेल अथवा शस्त्र परवाना किंवा नुतनीकरण करायचं असेल तर अथवा मोर्चा, सभा, प्रदर्शनसाठी परवानगी मिळवायची असेल तर आता आपल्याला घरी बसल्या बसल्या करता येणार आहेत. त्यासाठी कुठे जायची गरज भासणार नाही. सूचना आणि प्रसारण विभाग लवकरच देशभरात मोबाईल ई-डिलिव्हरी प्लॅटफॉर्म लाँच करणार आहे. त्यानंतर तीसपेक्षा अधिक सरकारी सेवा मोबाईलवर उपलब्ध होणार आहेत. आता काही राज्यांमध्ये काही सेवा उपलब्ध करण्यात आल्या आहेत, त्यात कोर्टात अपिल करणे, विवाह, जन्म-मृत्यूच्या नोंदी, मतदार यादीत नावाचा समावेश करणे,पाणी किंवा वीज बीलाची नवी जोडणी, रेशन कार्डची मागणी, लाऊडस्पिकरचा परवाना आदींचा समावेश करण्यात आला आहे. याशिवाय वृद्धावस्था, विधवा, अपंग पेंशन योजनांसाठी आवेदनसुद्धा आता मोबाईलद्वारा करता येणार आहे. निवडणूक आयोगासाठी नऊ विविध ऍप्लिकेशन्स बनविण्यात आले आहेत.

     म्हणजे मोबाईल आता लोकांना देवासमान वाटणार आहे. अगोदर माणसे एखाद्या माणसाने सहाय्य केल्यास त्याला धन्यवाद देताना, तुम्ही नसता तर माझं काम झालं नसतं, असे म्हणत होते. आता इथून पुढे ’मोबाईल नसता तर... ’ असा हमखास उल्लेख लोक करणार आहेत. लहानपणी शाळेत ’परीक्षा नसती तर...’, ’सूर्य उगवलाच नाही तर...’ असे निबंध पडत. आता ’मोबाईल नसता तर... ’ असा निबंध नक्की पडणार आहे... पण पण त्याचा अतिरेक घातकच आहे. मोबाईल आपल्यासाठी आहे, आपण त्याच्यासाठी नाही,हे मुळात आपण लक्षात घेतले पाहिजे. त्याचा वापर झाला की, तो बाजूला काढून ठेवला पाहिजे. नाहीतर त्याचा त्रास आपल्याला होणारच! कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक घातकच असतो. त्याप्रमाणे मोबाईलचा अति वापर सगळ्यांनी टाळायला हवा. मोबाईलच्या अतिवापराने मानसिक टेन्शन वाढतं, डोळे खराब होतात, डोकेदुखीचा त्रास होतो. हात, कंबर यांची दुखणी सुरू होतात. मोबाईलच्या अतिवापरामुळे लोकांना स्मृतिभ्रंश व्हायला लागला आहे. दारू सोडवण्यासाठी व्यसनकेंद्रे सुरू झाली आहेत, तशी आता मोबाईलपासून सुटका करून घेण्यासाठी मोबाईल व्यसनकेंद्रे सुरू झाली आहेत. त्यामुळे लोकांनी आताच सावध व्हायला हवे. आणि मोबाईलचा गरजेपुरताच वापर करायला हवा.-मच्छिंद्र ऐनापुरे,जत 7038121012