त्याने टॅक्सीलाच बनवली बाग!

     पर्यावरणाचा होत असलेला र्‍हास पाहून अनेकांना या पृथ्वीचे काय होणार अशी चिंता सतावत असते. यातूनच मग पर्यावरण वाचवण्यासाठी काही तरी करायचे, असे वाटून जाते. आणि त्यातले काहीजण त्याच्यामागे अगदी झपाटून लागतात. कोणी हजारो झाडे लावतात. काहीजण बी-बियानं लोकांमध्ये वाटतात. काहीजण मैलो न मैल खांद्यावरून पाणी वाहून झाडं जगवतात. कोणी पर्यावरण वाचवण्याविषयी सांगणारी पत्रकं वाटतात.काही जण मुलांमध्ये, तरुणांमध्ये पर्यावरण जागृती व्हावी,यासाठी विविध स्पर्धा आयोजित करतात. आज पर्यावरणाचा जो स्तर बिघडत चालला आहे,त्यामुळे लोक चिंतेत आहे. पण काहीजण केवळ चिंता करून थांबत नाहीत, तर आपल्या परीने पर्यावरण अबाधित राहण्यासाठी खारीचा उचलतात. त्यासाठी कामाला लागतात. असाच एक पर्यावरणवेडा युवक आहे धनंजय चक्रवर्ती! हा टॅक्सी ड्रायव्हर आहे. त्याने आपली टॅक्सीच पर्यावरणपूरक केली आहे. कोलकात्यात तो एक चर्चेचा विषय बनला आहे. लोकांनी पर्यावरणाची काळजी घेण्यासाठी आपल्या बागरुपी टॅक्सीत बसवून प्रवाशांना हिरवीगार सहल करवतोच शिवाय त्यांना रोपं आणि बिया देऊन झाडं लावून, त्याचे संगोपन करण्याची विनंती करतो.

     कोलकात्याच्या रस्त्यावरून धावणारी ही टॅक्सी सगळ्यांच्याच आकर्षणाची केंद्रबिंदू ठरली आहे. मात्र यासाठी लोकांनी केलेला अपमान,टर त्याला सहन करावी लागली आहे.पण आज इतक्या वर्षांनी त्याचा पर्यावरण वाचवण्यासाठी चाललेली धडपड पाहून तीच मंडळी त्याचे कौतुक करताना थकत नाही. आपली टॅक्सी पर्यावरणपूरक करण्यासाठी त्याला एक कारण कारणीभूत ठरले. तो टॅक्सी चालवत असताना त्याला मागच्या सीटवर एक रिकामी दारुची बाटली पडलेली दिसली. त्या बाटलीचा आकार मोठा आकर्षक होता. त्याने त्याचा उपयोग करायचे ठरवताना त्यात एक छोटे सजावटीचे रोपटे लावले आणि मागच्या सीटच्या मागे ठेवून दिले. काही दिवसांतच त्या रोपटे वाढून त्याच्या फांद्या खिडकीपर्यंत आल्या. त्याला वाटलं की, याचा प्रवाशांना त्रास होईल, त्यापेक्षा काढून टाकावे,पण प्रवाशांना ते आवडले. त्यांनी तो मनीप्लांट न काढण्याचा सल्ला दिला.

     प्रवाशांच्या या आग्रहामुळे त्याला आणखी प्रोत्साहन मिळाले. आणि मग त्याने टॅक्सीत आणखी काही रोपं लावली. हळूहळू सीटमागची बाजू मोठी आकर्षक बनली. छोट्या छोट्या सजलेल्या कुंड्या ठेवल्या, त्यामुळे तो भाग सर्वानांच छान वाटू लागला. अर्थात त्याच्या टॅक्सीचालक असलेल्या साथीदारांना मात्र ते आवडले नाही. ते त्याची चेष्टा-मस्करी करू लागले. यामुळे त्याच्या टॅक्सीला मागणीही चांगली वाढल्याने इर्ष्या  वाढली. अरे एवढे करण्यापेक्षा तुझ्या डोक्यावरच का गवत उगवत नाहीस, अशी मस्करी त्याचे सहकारी करू लागले. अर्थात हा त्याला मारलेला टोमणा होता,परंतु हीच गोष्ट त्याने मनावर घेऊन टॅक्सीच्यावर गवत उगवण्याचे ठरवले. एक नवा विचार त्याच्या डोक्यात घुसला. त्याच्याजवळ बचत फारशी होत नव्हती. कसे तरी करून त्याने पंचवीस हजार रुपयांची व्यवस्था केली आणि टॅक्सीच्या टपावर ट्रे ठेवून त्यात गवत लावले. गवताच्या ट्रेचे वजन 65 किलो होते. यामुळे गाडीचे वजन वाढले. साहजिकच अधिक इंधन जळू लागले. पण महत्त्वाचे म्हणजे  यामुळे टॅक्सीच्या टपाचे काही नुकसान झाले नाही.त्याने टॅक्सीत आतल्या चोहोबाजूलाही छोटी छोटी रोपे लावली आहेत.

     टॅक्सी पर्यावरणपूरक करण्यामागे दोन कारणे होती. एक म्हणजे लोकांनी त्याच्या टॅक्सीकडे आकर्षित व्हावे आणि लोकांंमध्ये पर्यावरणाविषयी जागृती व्हावी. त्याने टपावर गवत लावल्याने त्याला आणखी एक फायदा झाला. तो म्हणजे आतील माणसांना एसी गाडीत बसल्याचा अनुभव येऊ लागला. आतील तापमान थंड राहू लागल्याने प्रवाशी लोक समाधान व्यक्त करू लागले. सगळे छान चालले असताना काही कारणामुळे त्याला आर्थिक अडचणींचा सामना करावा लागला. यात त्याला त्याची स्वत:ची टॅक्सी विकावी लागली. आता त्प भाड्याची टॅक्सी चालवतो.त्याच्या मालकाला त्याचा छंद माहित होता. त्याने त्याच्या गाडीत रोपे लावण्यास परवानगी दिली.

तो लहानपणापासूनच आजूबाजूला झाडे लावण्याचा कार्यक्रम पाहात आला आहे. त्यात त्याचा सहभाग राहिला आहे. त्यामुळे झाडांची गरज, त्यांचे महत्त्व याची चांगलीच कल्पना आली होती. झाडे तर लोक भरपूर लावतात.पण त्यांचे संगोपन मात्र कोणी करत नाही. त्यामुळे धनंजय आपल्या प्रवाशांना फक्त झाडे लावू नका तर त्यांची देखभाल करा. त्याला वाढवा, असे आवाहन करत असतो. तो प्रवाशांना पर्यावरण रक्षणासंबंधीत स्लोगन लिहिलेली पत्रके वाटतो. या पत्रकांमध्ये कवितेच्या रुपात संदेशही लिहिलेली असतात. त्याने सांगितलेल्या गोष्टी जे प्रवाशी गांभिर्याने घेतात, त्यांना तो रोपे आणि बियांचेही वाटप करतो.  त्याने सांगितलेल्या लाखमोलाच्या गोष्टी लोकांनी मनावर घेऊन पर्यावरणाविषयी जागृत राहावे, असा त्याचा आग्रह असतो. प्रवाशाकडून अधिक भाडे घेऊन त्यांना लुटणारे त्याचे सहकारी त्याला वेड्यात काढायचे. लोकांना तो वेडा आहे,असे सांगायचे. पण तो काम करीत असलेल्या कामाचे महत्त्व त्यांच्या लक्षात आल्यावर त्यांनीच त्याचे पुन्हा कौतुक करायला सुरुवात केली.

     आमरा सबुज साथी म्हणजेच आपण हिरवळीचे मित्र या नावाने धनंजय एक एनजीओदेखील  चालवतो. याचा उद्देश म्हणजे लोकांमध्ये कोणीही,कुठेही एकादे झाड लावावे, असा आहे. यासाठी विशाल मोठ्या बागेची गरज नाही. निसर्ग आपला सर्वात चांगला मित्र आहे. हा नष्ट करू नका.संपूर्ण मानव जातीच्या लाभासाठी निसर्ग वाचवा. असा संदेश तो देत असतो. त्याच्या या कार्याला त्याला भरपूर यश मिळो आणि त्याचा लाभ सृष्टीतल्या प्रत्येक घटकाला मिळो, हीच सदिच्छा!