वर्षाला 15 लाख लोक हिपॅटायटीसचे बळी

     हिपॅटायटीस ई व्हायरसद्वारे यकृताचा कर्करोग निर्माण करणारा गंभीर आजार आहे. भारतात या आजाराने नवीन आरोग्य समस्या निर्माण केली असून, यामुळे दरवर्षी पंधरा लाख रुग्णांचा बळी जात आहे. संपूर्ण जगात 12 व्यक्तीमधील एका व्यक्तीला ’हिपॅटायटीस-ब’ असल्याचे समोर आले आहे. सध्या ही संख्या एचआयव्ही किंवा कर्करोगापेक्षाही अधिक आहे. परंतु यासंबंधी जनजागृती कमी असून त्यामुळे जागृतीवर भर देण्याची आवश्यकता आहे. नियमित उपचाराने हा आजार बरा होऊ शकतो, असा सल्लाही डॉक्टरांनी दिला आहे.

   ’हिपॅटायटीस’ म्हणजे यकृतावरील सूज होय. या सुजेला 5 व्हायरस कारणीभूत असतात. यातील ’हिपॅटायटीस बी’ या व्हायरसची लागण झालेले रुग्ण हे मोठ्या प्रमाणात आढळून येतात. या आजारांवर लसीकरणाने संपूर्ण नियंत्रण मिळू शकते. या रोगाची लक्षणे ही रुग्णांच्या लक्षात येत नाहीत. यामुळे आपण या विषाणूने बाधित आहोत की नाही? हेच कळत नाही. लागण झालेल्या रुग्णांमध्ये या विषाणूने हळूहळू यकृतावर सूज निर्माण होते. नंतर त्यातील पेशी नष्ट होतात आणि यकृत टणक होते. रुग्णाच्या लक्षात येईपर्यंत यकृतातील अर्ध्याअधिक पेशी नष्ट होऊन त्यांची कार्यक्षमता कमी होते. त्यावर उपचार केला नाही तर कालांतराने यकृताचा कर्करोग होण्याची शक्यता असते. यामुळे या रोगाचे त्वरित निदान करुन उपचार करावे.

देशातील सर्वात संसर्गजन्य भागात प्रामुख्याने रक्त तपासताना योग्य काळजी न घेतल्याने, असुरक्षित पद्धतीने केलेली शस्त्रक्रिया किंवा डायलिसिस प्रक्रिया; तसेच नशेच्या औषधांच्या सेवनाच्या सुयांच्या अयोग्य वापराने हा आजार संक्रमित होतो. संसर्ग झालेल्या व्यक्तीचा टूथब्रश, गोंदण सुया, ब्लेड किंवा असुरक्षित यौनसंबंधातून देखील याचा प्रसार होऊ शकतो.

     हिपॅटायटीस ए आणि बी वर लसीकरण असले, तरी हिपॅटायटीस सी टाळण्यासाठी अद्यापही लस उपलब्ध नाही. नवीन औषधांच्या आगमनाने भारतात हा संसर्ग 90-95 टक्क्यांपर्यंत पूर्णपणे बरा होऊ शकतो, असे डॉक्टरांचे म्हणणे आहे. दीर्घकालीन प्रभाव आणि अधिक खर्च यामुळे सी हा नेहमीच एक भयंकर आजार म्हणून ओळखला जातो. यापूर्वी रुग्णांना एक वर्षाच्या महागड्या इंजेक्शनचा पर्याय उपलब्ध होता. उपचारांमुळे मळमळ, गंभीर शरीरवेदना, ताप आणि रक्त संख्या धोकादायक कमी करणारे साइड इफेक्ट्स होत होते. त्यामुळे हा उपचार ठराविक लोकांपुरताच मर्यादित होता. भारतीय बाजारपेठेत नवीन औषधे येत असल्याने आता यावरील डब्ल्यूएचओ नुसार अंदाजे 15 लाख लोक हिपॅटायटीस सी-संबंधित यकृत रोगाने दरवर्षी मरतात. तथापि, हा आजार लवकर लक्षात आल्यास औषधोपचार 100 टक्के प्रभावी ठरतात. यासाठी नियमित स्क्रिनिंग करणे महत्त्वाचे असून, अशा रुग्णांच्या कुटुंबीयांनी आपली तात्काळ तपासणी करून घ्यावी.

     नवीन औषधांनी हिपॅटायटीस सी उपचारांमध्ये क्रांती घडवून आणली आहे. आजची औषधे किमान साइड इफेक्ट्स असलेली असून, टॅबलेट स्वरूपात उपलब्ध आहेत. ती देखील जवळपास 100 टक्के प्रभावी आहेत. अगदी यकृतावर परिणाम झालेल्या प्रकरणांमध्ये या औषधांचा जवळपास 75 टक्के परिणाम झालेला आढळतो. फक्त 3-6 महिन्यांसाठी घ्याव्या लागणार्‍या या औषधांचा खर्च जवळपास पाऊण लाखा एवढा आहे.(28 जुलै जागतिक हिपॅटायटीस दिन)