पर्यटन क्षेत्रात करिअरच्या अनेक संधी

     आज जगभरात रोजगाराच्या पारंपारिक संधी कमी होत चालल्या आहेत. या परिस्थितीत आता अशा नव्या क्षेत्रांचा शोध सुरू आहे,ज्या फक्त रोजगारच देणार नाहीत,तर जगभरात ओढवलेल्या आर्थिक संकटातूनदेखील बाहेर काढू शकेल. असेच एक क्षेत्र आहे, ते म्हणजे पर्यटन. हे क्षेत्र फक्त रोजगारच देत नाहीत तर श्रमशक्तीचे स्थलांतरदेखील थांबवते. पर्यटन क्षेत्र विकसित झाल्यास प्रत्यक्ष- अप्रत्यक्षरित्या मोठ्या संख्याने रोजगाराची निर्मिती होईल, यात शंकाच नाही. कारण यातून प्रवास, परिवहन, हॉटेल,रेस्टॉरंट, आतिथ्य, मोन्यूमेंटल संरक्षण, गाइड, स्थानिक व्यवसाय,हस्तशिल्प, वस्त्र उद्योगसह पर्यटकांच्या आवश्यकतेनुसार आणि आवडीनुसार अनेक क्षेत्रांत रोजगाराच्या संधी उपलब्ध आहेत. एका अंदाजानुसार पर्यटन क्षेत्रात प्रत्येकी 10 लाख रुपयांच्या गुंतवणुकीवर 78 नव्या संधी उत्पन्न होतात.इतकीच गुंतवणूक मॅन्युफॅक्चरिंग क्षेत्रात केली तर रोजगाराच्या 45 संधी निर्माण होतात.

     राज्यांमधला या उद्योगाचा विस्तार पाहता ट्रॅव्हल, टुरिझ्म आणि हॉस्पिटॅलिटीचे कोर्स सुरू करायला हवेत.कारण त्यामुळे विद्यार्थ्यांना रोजगाराच्या संधी मिळतील. हा उद्योग जेंडर सेंसेटिव्हिटीलादेखील प्रोत्साहन देतो आणि मुले किंवा मुली दोघांसाठी समान संधी उपलब्ध करून देतो. म्हणजेच या उद्योगात जितकी गरज मुलांची आहे, तितकीच आवश्यकता मुलींची आहे. राज्यांची परंपरा, संस्कृती, शैली, लोकनृत्य, पक्वान इत्यादी गोष्टींमध्ये इतकी विविधता आहे की, यांचा अभ्यास विद्यार्थ्यांसाठी फारच गरजेचा आहे. या अभ्यासामुळे विद्यार्थी यात विशेष नैपुण्य मिळवू शकतील आणि येणार्‍या पाहुण्यांना आपल्या देशातील, विविध राज्यांमधील इतिहासाची ओळख करून देऊ शकतील. त्याचबरोबर आपल्या येथील शिल्प आणि स्थापत्यकला याबाबतीत पर्यटकांना सांगू शकतील, त्यांचे स्वागत करू शकतील.

पर्यटन कोर्सेजची गरज

     पर्यटनाच्या दृष्टीने महाराष्ट्र,राजस्थान, मध्यप्रदेश आणि छत्तीसगडसारख्या राज्यांची एक विशिष्ट छबी विश्‍व मानचित्रावर उमटली आहे. पण अडचण अशी आहे की आपल्या इथल्या विद्यापीठांमध्ये टुरिझ्मसंबंधातील मोठ्या प्रमाणात कोर्सेज उपलब्ध नाहीत. आणि जे काही आहेत, त्यामध्ये टुरिझ्म, ट्रॅव्हल आणि हॉस्पिटॅलिटी उद्योगासारखे उद्योगसंबंधीत  कोर्सेज आपल्या इथल्या बहुतांश विद्यापीठांमध्ये उपलब्ध नाहीत.टुरिझ्म,ट्रॅव्हल आणि हॉस्पिटॅलिटीसारखे उद्योग सातत्याने वाढत आहेत.यांमध्ये मंदीची शक्यता फारच कमी आहे.

योग्यता

     ट्रॅव्हल,टुरिझ्म आणि हॉस्पिटॅलिटीचे कोर्सेस डिझाइन करताना काही गोष्टींचा विचार करणे फारच आवश्यक आहे. राज्यांच्या विशेषतेबरोबरच नवे तंत्रज्ञान, मार्केटिंग आणि स्ट्रॅटेजी यांची विद्यार्थ्यांना ओळख असायला हवी. त्याचबरोबर विद्यार्थ्यांचे कम्युनिकेशन स्किल्स फारच चांगले असायला हवे आणि त्यांना एखाद्या परदेशी भाषेचे ज्ञान असायला हवे.

प्रमुख अभ्यासक्रम

एमबीए (ट्रॅव्हल अँड टुरिझ्म मॅनेजमेंट),

डिप्लोमा (ट्रॅव्हल,टुरिझ्म अँड हॉस्पिटॅलिटी)

बीबीए (ट्रॅव्हल अँड टुरिझ्म)